“Als je iets hebt veroverd, dan heb je het maar dan moet je nog harder strijden om het te behouden.”
Een gevleugelde uitspraak van oer-communist Albert Schwertman. Op dinsdag 30 augustus 2016 overlijdt de rode Finsterwolmer op negentigjarige leeftijd.
Albert Schwertman begint zijn politieke loopbaan voor de CPN in 1966 in de gemeenteraad van Finsterwolde. Jarenlang is hij raadslid in vele roerige tijden. Ook is hij wethouder geweest namens de communisten in die gemeente.
Albert Schwertman houdt van sport. “Spieren die je niet gebruikt, sterven op een gegeven moment af”, is zijn motto altijd geweest. Hij is dan ook vijftig jaar lid en later voorzitter van de gymnastiekvereniging AGSV in zijn woonplaats. Zijn andere passies zijn schaatsen en skeeleren.
Conflict
Met Koert Stek en Hans Heres wordt Schwertman beschouwd als het boegbeeld van het Oost-Groningse communisme. Tientallen jaren bepalen zij de koers van de partij. Als de CPN in 1991 opgaat in GroenLinks richten zij de NCPN op, de Nieuwe Communistische Partij Nederland.
In 1999 splitst Engel Modderman zich met de VCP (Verenigde Communistische Partij) af van de NCPN vanwege een diepgaand conflict over de plannen voor de Blauwestad. Daarna brokkelt de macht van de NCPN af. In 2004 stapt Schwertman uit de politiek.
Idealen
Schwertman kent vele hoogte- maar zeker ook dieptepunten in zijn loopbaan. Maar wat er ook gebeurt, hij staat en strijdt altijd voor zijn idealen en voor de mensen. Hij staat altijd klaar voor de gewone man.
Een typisch voorbeeld is een fragment uit de documentaire Lenins Erf. Daarin zien we dat Schwertman zich boos maakt over het torenhoge gras in de bermen van de wegen rond Finsterwolde.
Grote mond
Met een meetlat meet hij dat gras. Het hangt wel zestig centimeter over de weg. Levensgevaarlijk voor de fietsende kinderen, meent Schwertman. Met ziel en zaligheid strijdt hij ervoor dat het gras gemaaid zal worden.
Buiten de politiek werkt hij tientallen jaren bij Machinefabriek NoordNed in Winschoten. Hij krijgt ontslag vanwege een reorganisatie. Het gerucht gaat dat hij door zijn grote mond op straat wordt gezet maar niet om zijn werk. Want hij is volgens zijn collega's een vakman pur sang.
Wereldrevolutie
Hij is tot zijn dood overtuigd van een wereldrevolutie, waarbij de bezittingen eerlijk over alle aardbewoners zullen worden verdeeld. Albert Schwertman uit het Oost-Groningse Finsterwolde is de laatste of een van de laatste Nederlandse bolsjewieken geweest.
Hij komt zijn hele leven op voor de zwakkeren. 'Met zijn dood verliest de communistische beweging in Nederland een groot strijder voor gerechtigheid', schrijft een Duitse krant, die een necrologie aan hem wijdt. Schwertman overlijdt 30 augustus 2016 op 90-jarige leeftijd. Eerder dit jaar is zijn echtgenote met wie hij twee zonen heeft overleden, van wie er één al jong op tragische wijze verongelukt.
Albert Schwertman wordt geboren in een rood nest in Finsterwolde in het Oldambt, waar de landarbeiders al in het begin van de 20e eeuw massaal in opstand komen tegen wat zij zien als de uitbuiting door de herenboeren. Het landschap langs de Dollard is al gauw roodgekleurd. Als Schwertman 3 jaar is, staken in het gebied aan de Dollard vijf maanden lang 5.000 landarbeiders. In deze strijd, waarin de CPN voorop loopt, valt zelfs een dode als gevolg van politie-optreden. Schwertmans vader Hendrik is een van de CPN-voormannen. Voor en tijdens de oorlog helpt hij uit Duitsland gevluchte communisten aan een veilig adres. Hij wordt opgepakt en belandt in concentratiekamp Buchenwald. Hij overleeft de oorlog.
Na de oorlog gaat zijn zoon Albert Schwertman nog het Wereldjeugdfestival in de Sovjet-Unie meemaken, als Stalin nog aan de macht is. De inwoners van Finsterwolde worden in die tijd niet vertrouwd. Nadat één van de communisten heeft geroepen dat het Rode Leger met open armen zal worden ontvangen, wordt Finsterwolde zelfs onder staatstoezicht geplaatst. De burgemeester wordt lange tijd vervangen door een regeringscommissaris en de gemeenteraad op non-actief gesteld.
Schwertman komt later in dienst van de machinefabriek NoordNed in Winschoten en wordt lid van de ondernemingsraad. Bij een reorganisatie eind jaren zeventig wordt hij ontslagen. Hans Heres (70), medestrijder, zegt dat hij de dupe is geworden van het feit dat hij zijn mond heeft durven opentrekken.
In 1966 is Schwertman voor de CPN gemeenteraadslid geworden in Finsterwolde. Later wordt hij ook wethouder. Met Heres en de al eerder overleden Koert Stek wordt Schwertman een van de boegbeelden van het communisme in Oost-Groningen. Zijn herinneringen aan de arbeidersstrijd hier worden vastgelegd in televisiedocumentaires, zoals Vriend en Vijand en Lenins Erf.
Nadat de Muur is gevallen, weiger hij zijn idealen op te geven. Hij gaat als CPN'er niet mee in de fusie tot GroenLinks; hij wordt lid van de Nieuwe Communistische Partij in Nederland (NCPN, de 'horizontalen') die in de eigen regio veel aanhang krijgt. Hij wordt gehekeld als starre partijdinosaurus. Een buurvrouw, Greta Volders, zegt dat dit zeer ten onrechte is geweest. 'Er waren communisten die niet met mensen van GroenLinks wilden praten. Maar daar hoorde Albert niet bij. Hij kon privé goed opschieten met iedereen, ongeacht de politieke opvattingen.'
Als na de eeuwwisseling een conflict ontstaat tussen de partijleden onderling en een splitsing volgt, stapt hij in 2004 uit de politiek. Inmiddels is de gemeente Reiderland, waaronder Finsterwolde sinds 1990 valt, in 2010 opgegaan in de gemeente Oldambt.
|
